Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ

Καλημέρα, καλημέρα, καλημέρα αγαπημένοι φίλοι και φίλες! Σήμερα θα σας γλυκάνω την καρδιά καθώς θα σας μιλήσω για κάτι που όλοι λίγο πολύ αγαπάμε, με μικρές εξαιρέσεις, την ποίηση. Γιατί στις μέρες που ζούμε και κάτω από τις συνθήκες που ζούμε μας χρειάζεται η ποίηση και είναι ζωτικής σημασίας. Θα σας μιλήσω για έναν μεγάλο μας ποιητή τον Κωνσταντίνο Καβάφη ή αλλιώς Κ.Π.Καβάφης μιας και στις 29 Απριλίου ήταν τα γενέθλιά του αλλά και η ημερομηνία θανάτου του.

.Όλες οι πληροφορίες που έχω συλλέξει είναι από την προσωπική μου συλλογή "΄Ελληνες Ποιητές" της εφημερίδας "Καθημερινή" από τον τόμο για τον Κ.Π.Καβάφη,  από το wikipedia και από το αρχείο Καβάφη του Ιδρύματος Ωνάση.

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στις 29 Απριλίου 1863.΄Ηταν το ένατο και τελευταίο παιδί του μεγαλέμπορου βαμβακιού Πέτρου Ι. Καβάφη, που κρατούσε από γένος φαναριώτικο με ρίζες βυζαντινές, και της μόλις δεκαπεντάχρονης στο γάμο της και επίσης Φαναριώτισσας Χαρίκλειας, το γένος Φωτιάδη. Εφτά αδέλφια του ήταν αγόρια. Το μοναδικό κορίτσι πέθανε βρέφος.

Τα πρώτα του παιδικά χρόνια τα έζησε χωρίς προβλήματα.΄Εγραφε ο ίδιος στα 1909-1911: "Εζούσεν ο Πέτρος-Ιωάννου Καβάφης (ο πατέρας μου) μεγάλα. Το σπιτικό του είχε Γάλλο παιδαγωγό, Αγγλίδα νάρσα (nurse, τροφό) , υπηρέτας Γραικούς ως τέσσερις πέντε, χώρια Ιταλόν αμαξά και Αιγύπτιο σεϊση (θυρωρό)."

Ο θάνατος του πατέρα του, το 1870, στάθηκε η απαρχή της οικονομικής παρακμής. Δύο χρόνια αργότερα η οικογένεια μετακομίζει στην Αγγλία. Κύριος σταθμός της εξαετούς παραμονής της εκεί το Λίβερπουλ και κατά δεύτερο λόγο το Λονδίνο. Η ζωή στην Αγγλία πρόσφερε στον μικρό Κωνσταντίνο τη δυνατότητα να μάθει καλά τα αγγλικά. Εδώ θα βρίσκεται και η ρίζα της κάποιας διγλωσσίας που τον διέκρινε ως τον θάνατό του. Δύο από τα πρώτα ποιήματά του τα έγραψε στα αγγλικά, ενώ συνέχισε ως το τέλος να καταγράφει στ΄αγγλικά τους ποιητικούς (αυτο)σχολιασμούς του.

Η οικογένεια Καβάφη, αφού έχασε σχεδόν όλη της την περιουσία εξαιτίας του οικονομικού κραχ στην Αίγυπτο (αναγκάστηκε να πουλήσει τα έπιπλα και μέρος των σκευών) επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια το 1878. Ο Κωνσταντίνος σπουδάζει στο εμποροπρακτικό λύκειο "Ο Ερμής". Οι πραγματικές σπουδές όμως για ένα "παιδί φανατικό για γράμματα" δεν μπορεί παρά να είναι τα εξωσχολικά διαβάσματά του. Αυτοδίδακτος κατ΄ουσίαν ο Καβάφης εκμεταλλεύεται όσα βιβλία του προσφέρουν οι δανειστικές βιβλιοθήκες της γενέτειράς του. "Η κοσμοπολίτικη μόρφωσή του τον τοποθετούσε σ΄ένα επίπεδο από το οποίο μπορούσε να κρίνει τα γεγονότα χωρίς προκαταλήψεις και με ευρύτητα αντιλήψεων. Ο Καβάφης που μόνο στον εαυτό του χρωστούσε το μεγαλύτερο μέρος της μόρφωσής του, δεν είχε τα χαρακτηριστικά εκείνων που φοιτούσαν σε πανεπιστήμια" , έγραψε η ανηψιά του ποιητή Χαρίκλεια Βαλιέρη.

Το 1882, η εξέγερση των Αιγυπτίων στην Αλεξάνδρεια καταπνίγεται με το βομβαρδισμό της πόλης από το βρετανικό στόλο. Η οικογένεια Καβάφη μετακινείται στην Πόλη, όπου παραμένει επί τριετία εκεί και το 1883 ο  Καβάφης αρχίζει να καταγίνεται με την τέχνη της ποίησης επιχειρώντας εκτός των άλλων να μεταφράσει την τραγωδία του Σαίξπηρ "Πολύ κακό για το τίποτα". Επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια το 1885. Τότε εγκαταλείπει την αγγλική υπηκοότητα που είχε ο πατέρας του από το 1850 και επιστρέφει στην ελληνική υπηκοότητα. "Είμαι κι εγώ Ελληνικός. Προσοχή, όχι ΄Ελλην, ούτε Ελληνίζων, αλλά Ελληνικός" έλεγε αργότερα.

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης εργάζεται (ή υποαπασχολείται) ως δημοσιογράφος (από γράμμα της νονάς του γνωρίζουμε ότι επιθυμία του ήταν "να εισέλθη εις το πολιτικόν ή το δημοσιογραφικόν στάδιον") και κατόπιν ως μεσίτης στο Χρηματιστήριο Βάμβακος. Στα χρόνια 1889-1892 υπηρετεί ως άμμισθος γραμματέας στην Υπηρεσία Αδρεύσεων, εξαρτώμενη από το Υπουργείο Δημοσίων ΄Εργων, όπου και προσλαμβάνεται το 1892 ως έκτακτος έμμισθος υπάλληλος. Δουλεύει εκεί επί μία τριακονταετία, με ΄Αγγλους επικεφαλής. Το 1922 αποσύρεται από την υπαλληλική ζωή, χωρίς να προκύπτει ότι συνταξιοδοτήθηκε. 

Το 1897 ταξίδεψε στο Παρίσι και το 1903 στην Αθήνα, χωρίς από τότε να μετακινηθεί από την Αλεξάνδρεια για τριάντα ολόκληρα χρόνια.

Σήμερα η ποίησή του όχι μόνο έχει επικρατήσει στην Ελλάδα αλλά και κατέλαβε μία εξέχουσα θέση στην όλη ευρωπαϊκή ποίηση, ύστερα από τις μεταφράσεις των ποιημάτων του αρχικά στα Γαλλικά, Αγγλικά, Γερμανικά και έπειτα σε πολλές άλλες γλώσσες Ο Καβάφης έχει μεταφραστεί σε 120 γλώσσες. . Το σώμα των ποιημάτων του περιλαμβάνει  τα 154 του καβαφικού κανόνα -τα λεγόμενα "Αναγνωρισμένα'-, τα 37  "Αποκηρυγμένα", τα περισσότερα νεανικά  σε ρομαντική  καθαρεύουσα, τα 75 "Κρυμμένα" που βρέθηκαν τελειωμένα στα χαρτιά του, καθώς και 30 "Ατελή". Στα ποιήματά του συχνά πρωταγωνιστούν γνωστά ιστορικά πρόσωπα ή γεννήματα της φαντασίας του ποιητή με συχνές αναφορές σε γνωστές  ή λιγότερο γνωστές πτυχές των ομηρικών, ελληνιστικών και βυζαντινών χρόνων. Σήμερα η ποίηση του, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, αποτελεί ένα διακριτό πόλο στην ελληνική λογοτεχνία, ενώ καταλαμβάνει εξέχουσα θέση στην παγκόσμια  γραμματεία.

Είναι ο ποιητής των αγαπημένων ποιημάτων "Ιθάκη",  "Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον",   "Περιμένοντας τους βαρβάρους",  "'Οσο μπορείς",  "Μύρης, Αλεξάνδρεια του 340 μ.Χ " , "Απ΄τες εννιά" και τόσων άλλων εξαιρετικών ποιημάτων.

Το 1932, ο Καβάφης άρρωστος από καρκίνο του λάρρυγα, πήγε για θεραπεία στην Αθήνα, όπου παρέμεινε  αρκετό διάστημα, εισπράττοντας μια θερμότατη συμπάθεια από το πλήθος των θαυμαστών του. Επιστρέφοντας όμως στην Αλεξάνδρεια, η κατάστασή του χειροτέρεψε. Εισήχθη στο Νοσοκομείο της Ελληνικής Κοινότητας, όπου και πέθανε στις 29 Απριλίου του 1933, τη μέρα που συμπλήρωνε τα 70 χρόνια της ζωής του.

Παραθέτω το ποίημα "Ιθάκη" ως φόρο τιμής σ΄αυτόν τον μεγάλο ποιητή μας:

Σὰ βγεῖς στὸν πηγαιμὸ γιὰ τὴν Ἰθάκη, νὰ εὔχεσαι νἆναι μακρὺς ὁ δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις. Τοὺς Λαιστρυγόνας καὶ τοὺς Κύκλωπας, τὸν θυμωμένο Ποσειδῶνα μὴ φοβᾶσαι, τέτοια στὸν δρόμο σου ποτέ σου δὲν θὰ βρεῖς, ἂν μέν᾿ ἡ σκέψις σου ὑψηλή, ἂν ἐκλεκτὴ συγκίνησις τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σῶμα σου ἀγγίζει. Τοὺς Λαιστρυγόνας καὶ τοὺς Κύκλωπας, τὸν ἄγριο Ποσειδώνα δὲν θὰ συναντήσεις, ἂν δὲν τοὺς κουβανεῖς μὲς στὴν ψυχή σου, ἂν ἡ ψυχή σου δὲν τοὺς στήνει ἐμπρός σου.  Νὰ εὔχεσαι νά ῾ναι μακρὺς ὁ δρόμος. Πολλὰ τὰ καλοκαιρινὰ πρωϊὰ νὰ εἶναι ποὺ μὲ τί εὐχαρίστηση, μὲ τί χαρὰ θὰ μπαίνεις σὲ λιμένας πρωτοειδωμένους· νὰ σταματήσεις σ᾿ ἐμπορεῖα Φοινικικά, καὶ τὲς καλὲς πραγμάτειες ν᾿ ἀποκτήσεις, σεντέφια καὶ κοράλλια, κεχριμπάρια κ᾿ ἔβενους, καὶ ἡδονικὰ μυρωδικὰ κάθε λογῆς, ὅσο μπορεῖς πιὸ ἄφθονα ἡδονικὰ μυρωδικά. Σὲ πόλεις Αἰγυπτιακὲς πολλὲς νὰ πᾷς, νὰ μάθεις καὶ νὰ μάθεις ἀπ᾿ τοὺς σπουδασμένους. Πάντα στὸ νοῦ σου νἄχῃς τὴν Ἰθάκη. Τὸ φθάσιμον ἐκεῖ εἶν᾿ ὁ προορισμός σου. Ἀλλὰ μὴ βιάζῃς τὸ ταξείδι διόλου. Καλλίτερα χρόνια πολλὰ νὰ διαρκέσει. Καὶ γέρος πιὰ ν᾿ ἀράξῃς στὸ νησί, πλούσιος μὲ ὅσα κέρδισες στὸν δρόμο, μὴ προσδοκώντας πλούτη νὰ σὲ δώσῃ ἡ Ἰθάκη. Ἡ Ἰθάκη σ᾿ ἔδωσε τ᾿ ὡραῖο ταξίδι. Χωρὶς αὐτὴν δὲν θἄβγαινες στὸν δρόμο. Ἄλλα δὲν ἔχει νὰ σὲ δώσει πιά. Κι ἂν πτωχικὴ τὴν βρῇς, ἡ Ἰθάκη δὲν σὲ γέλασε. Ἔτσι σοφὸς ποὺ ἔγινες, μὲ τόση πείρα, ἤδη θὰ τὸ κατάλαβες ᾑ Ἰθάκες τί σημαίνουν. Μ΄αυτό το όμορφο πραγματικά ποίημα σας αφήνω και σας εύχομαι μια όμορφη Κυριακή και μια ομορφότερη εβδομάδα μια που θα αρθούν και τα μέτρα! Προσοχή όμως! Να είμαστε όλοι πολύ-πολύ προσεκτικοί! Την αγάπη μου!* *Το κείμενο δημοσιεύεται αυτούσιο όπως δημοσιεύθηκε στην κυριακάτικη εφημερίδα Θεσσαλία του Βόλου στις 3/5/2020