Η ΜΕΓΑΛΗ ΧΙΜΑΙΡΑ

Αυτές τις μέρες του αναγκαστικού εγκλεισμού στο σπίτι, πολλά θέατρα προσφέρουν δωρεάν κάποιες παραστάσεις τους στο κοινό μέσω του διαδικτύου για κάποιες ώρες συνήθως ή για κάποιες μέρες. Μία απ΄αυτες τις παραστάσεις που παρακολούθησα η οποία ήταν εξαιρετική και τη θεωρώ μία από τις καλύτερες παραστάσεις που έχω δει στη ζωή μου, είναι " Η Μεγάλη Χίμαιρα" του Μ. Καραγάτση  από το θέατρο Πορεία σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου, εγγονού του Μ. Καραγάτση, με τους Μαρίνα: Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Γιάννης: Νίκος Ψαρράς, ή μπορείτε να τη βρείτε και με το Μάξιμο Μουμούρη, Μηνάς: Όμηρος Πουλάκης, Ρεϊζαινα: Σοφία Σεϊρλή, Λιλή-Καλλιόπη-Βιετναμέζα πόρνη: Ηλιάνα Μαυρομάτη, Αννούλα, κόρη της Μαρίνας: Κατερίνα Τράμπα, Βασιλική Παναγιώτογλου, Αννεζιώ: Αλίκη Αλεξανδράκη, ΄Ενας άγνωστος: Δημήτρης Τάρλοου.
Τη θεωρώ μία από τις καλύτερες παραστάσεις που έχω δει παρά το γεγονός ότι έχω δει πολύ θέατρο στη ζωή μου αρχής γενομένης από τα έξι μου με την περίφημη παράσταση του Μορμόλη του Ράινερ Χάχφελντ από την Παιδική Σκηνή της Ξένιας Καλογεροπούλου και συνέχισα με παραστάσεις και στο εξωτερικό. Παρ΄όλα αυτά αυτή με άγγιξε πάρα πολύ και μίλησε στην ψυχή μου και γι΄αυτό αποφάσισα να γράψω γι΄αυτή, καθώς γράφω πάντα και μόνο για πράγματα που μιλάνε στην ψυχή μου. 

Το 1953, την χρονιά που δημοσιεύεται « Η Μεγάλη Χίμαιρα», ο Μ. Καραγάτσης πηγαίνει ως απεσταλμένος της εφημερίδας Βραδυνή στην Ανατολική Αφρική. Απότοκο αυτού του ταξιδιού είναι το μυθιστόρημα «Άμρι α Μούγκου (Στο χέρι του Θεού)» που εκδίδεται έναν χρόνο μετά, το 1954 και διηγείται κι αυτό την ιστορία ενός ερωτικού τρίγωνου, Ενώ, λοιπόν, στην «Μεγάλη Χίμαιρα» η αφήγηση εστιάζεται στην ηρωίδα, η οποία ταλανίζεται ανάμεσα σε δύο άντρες, στο «Άμρι α Μούγκου» η προσοχή του αφηγητή είναι στραμμένη, κατά κύριο λόγο, στους δύο άντρες που διεκδικούν την γυναίκα.  Αναφέρω εδώ το «΄Αμρι α Μούγκου»  γιατί είναι γραμμένο λίγο μετά την «Μεγάλη Χίμαιρα» και διηγείται κι αυτό την ιστορία ενός ερωτικού τρίγωνου, τοποθετώντας ωστόσο την καταστροφική δύναμη του πάθους σε ένα νέο αφηγηματικό πλαίσιο. Έτσι θέτει το πρωτογενές πλαίσιο του απαγορευμένου έρωτα σε νέες βάσεις.

Ας εστιαστούμε όμως στη «Μεγάλη Χίμαιρα». Παραθέτω εδώ από το site του θεάτρου Πορεία κάποια στοιχεία για την παράσταση και στη συνέχεια θα σας αναφέρω τη δική μου άποψη.

"Η Μεγάλη Χίμαιρα  του Μ. Καραγάτση σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου υπήρξε παράσταση - σταθμός του θεάτρου Πορεία. Ένα αγαπημένο μυθιστόρημα μετατράπηκε με την καθοριστική συμβολή του ποιητή και μεταφραστή Στρατή Πασχάλη σε μια από τις μεγαλύτερες θεατρικές επιτυχίες των τελευταίων δεκαετιών. Η θεματική του "ξένου" που προσπαθεί απεγνωσμένα να αφομοιωθεί από μια υπέροχα αφιλόξενη Ελλάδα, δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο. Στα τέσσερα χρόνια που παίχτηκε την παρακολούθησαν πάνω από 100.000 θεατές και τιμήθηκε με όλα τα βασικά βραβεία κοινού, από το περιοδικό «Αθηνόραμα», η Αλεξάνδρα Αϊδίνη έλαβε το βραβείο «Μελίνα Μερκούρη» για το ρόλο της Μαρίνας Μπαρέ και ο Δημήτρης Τάρλοου το βραβείο σκηνοθεσίας «Κάρολος Κουν».
Σε αυτό το επικό ερωτικό μελόδραμα παρακολουθούμε την ιστορία μιας παθιασμένης με την ελληνική κλασική παιδεία Γαλλίδας, της Μαρίνας Μπαρέ, που έρχεται να ζήσει στην Ελλάδα ερωτευμένη και παντρεμένη με έναν Έλληνα εφοπλιστή. Ερχόμενη σε επαφή, όμως, με την ίδια τη χώρα των ονείρων της, συναντά τις δικές της Χίμαιρες: το δραματικό τοπίο, τραχύ κι αισθησιακό ταυτόχρονα, την παρασύρει σε μια μοιραία δίνη πάθους, πυροδοτεί τα παλιά ψυχολογικά της τραύματα και την οδηγεί στην αυτοκαταστροφή.

Ο Καραγάτσης σε αυτό το μυθιστόρημα, που κλείνει τη γνωστή τριλογία «Γιούγκερμαν - Λιάπκιν - Χίμαιρα», μελετάει ενδελεχώς τη δυνατότητα προσαρμογής των ξένων στην ελληνική πραγματικότητα, αλλά και την αμφιθυμία των Ελλήνων απέναντι στη Δύση. Κρύβει καλά τον ακραίο και κατάμαυρο ρομαντισμό του κάτω από ένα πέπλο κυνισμού ή ακόμη και ωμότητας.  Βαθιά απελπισμένος ο ίδιος, μετατρέπει τη  Μαρίνα σε χίμαιρα, αρνούμενος την έννοια της αγάπης. Νομίζουμε ότι πετυχαίνουμε, ερωτευόμαστε, δημιουργούμε πνευματικά. Όλα εν τέλει καίγονται κάτω από το σκληρότατο ελληνικό φως. Σαν μύγες μαγευόμαστε από το άγνωστο, για να γίνουμε παρανάλωμα σε μια στιγμή. Αυτή τη μοιραία στιγμή περιγράφει ο Καραγάτσης."

Αυτά αναφέρονται στο site του θεάτρου Πορεία για την παράσταση "Η Μεγάλη Χίμαιρα". Τώρα η δική μου άποψη.

Οι άνθρωποι είμαστε περίεργα όντα. Δεν αρκούμαστε σ΄αυτό που έχουμε κι ας το έχουμε αγαπήσει με πάθος κι όπως λέει ο Μ. Καραγάτσης η Μαρίνα μόνο τον Γιάννη αγάπησε, τον Μηνά δεν τον αγάπησε. Αντίθετα αναζητάμε το ανέφικτο, το ουτοπικό, το ανομολόγητο, αυτό που δεν μπορούμε να παραδεχθούμε ούτε καν στον ίδιο μας τον εαυτό, την χίμαιρα. Κι αυτό μας σκοτώνει, μας καταστρέφει, μας τρώει λίγο-λίγο τα σωθικά ή πολύ συχνά μια κι έξω. Αυτό σκότωσε και τη Μαρίνα και το Μηνά. Αυτό που δεν μπορούσαν να ομολογήσουν ούτε στους ίδιους τους εαυτούς τους.

Η παράσταση έχει όλα τα στοιχεία μιας αρχαίας τραγωδίας. Τι εστί τραγωδία; Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης στο έργο του Περί Ποιητικής, δίνει τον εξής ορισμό της τραγωδίας:

«Ἔστιν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδὼν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι' ἀπαγγελίας, δι' ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν»

Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε και το έλεος , το γεγονός ότι συμπάσχουμε με τους ήρωες του έργου πολλές πολλές φορές, υπάρχει ο φόβος, αφού ακόμη περισσότερες φορές κράτησα την αναπνοή μου και το αίμα μου πάγωσε παρακολουθώντας το έργο και, τέλος, επέρχεται η "τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν",  αφού στο τέλος όλα λειτουργούν λυτρωτικά.

Η Αλεξάνδρα Αϊδίνη ως Μαρίνα είναι πραγματικά καταπληκτική στο ρόλο της, τόσο αποκαλυπτική, μαγευτική και εκφραστική που μιλάει μ΄όλο της το είναι, μ΄όλα της τα δυνατά εκφραστικά μέσα, από το πρόσωπο, το σώμα, μέχρι τα εξαιρετικά γαλλικά της. Ο Νίκος Ψαρράς, ως Γιάννης  είναι σεμνός, διακριτικός αλλά τον χαρακτηρίζει και το πάθος. Και ο ΄Ομηρος Πουλάκης ως Μηνάς είναι ένας ανεμοστρόβιλος, μια θύελλα, τα σαρώνει όλα στο πέρασμά του. Οι τρεις τους θα χορέψουν ένα εξαιρετικά παθιασμένo και ιδιότυπο ταγκό ως το τέλος.

Η σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου είναι ευρηματική και αναδεικνύει τόσο το εξαιρετικό μυθιστόρημα-διασκευή του μοναδικού  ποιητή, λογοτέχνη και μεταφραστή  Στρατή Πασχάλη όσο και τις δυνατότητες και τα εκφραστικά μέσα όλων των ηθοποιών.

Τα σκηνικά είναι πρωτότυπα με το παιχνίδισμα ανάμεσα στην προβολή της ταινίας και στη θεατρική παράσταση.
Θα ήθελα να κλείσω με το θάνατο της μικρής κόρης της Μαρίνας, της Αννούλας που στο τέλος του έργου γίνεται θυσία σ΄αυτό το άσβεστο πάθος της μητέρας της που της ξυπνάει παλιά ψυχολογικά τραύματα.  Όπως λέει ο Μ. Καραγάτσης στο μυθιστόρημά του και θα σας αφήσω μ΄αυτό:

" Η Μήδεια είναι ο φυσιολογικός άνθρωπος, που το ερωτικό πάθος του σκοτίζει το λογικό, όπως στον κάθε φυσιολογικό άνθρωπο."

Φίλες και φίλοι, αναζητήστε την παράσταση στο site του θεάτρου Πορεία. Σας το παραθέτω εδώ:

https://poreiatheatre.com/plays/h-megalh-ximaira/

Δεν ξέρω αν οι υπεύθυνοι του θεάτρου το ξαναβάλουν στο site. Μπορεί ναι, μπορεί όχι. Αν το ξαναπετύχετε μην το χάσετε. Δεν θα το μετανοιώσετε. Σας χαιρετώ και σας εύχομαι Καλή Κυριακή και μια όμορφη εβδομάδα!