ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΟΝΕΙΡΩΝ

 Καλημέρα, καλημέρα αγαπημένες και αγαπημένοι και μια όμορφη Κυριακή σας εύχομαι από καρδιάς! Στη σημερινή μου στήλη, σας παρουσιάζω ένα άκρως ενδιαφέρον βιβλίο, με θέμα το πώς τα σπίτια μας χρησιμοποιούνται από την ψυχή μας για να προστατεύσουν μέσα τους τα συναισθήματα, τα όνειρα και τις φαντασιώσεις μας, καθώς ο συγγραφέας του βιβλίου στήνει ένα διάλογο ανάμεσα στην Αρχιτεκτονική και την Ψυχανάλυση την οποία, όπως σας έχω πει κι άλλη φορά λατρεύω. Και αναφέρομαι στο πολύ όμορφο βιβλίο του συντοπίτη μας συγγραφέα  Γιάννη Βαϊτσαρά, το "Καταφύγια Ονείρων", από τις εκδόσεις Αρμός, έκδοση 2020.

Ποιος είναι όμως ο συγγραφέας αυτού του εξαιρετικού, μικρού βιβλίου;

Ο Γιάννης Βαϊτσαράς σπούδασε Αρχιτεκτονική με μεταπτυχιακές σπουδές στην Κοινωνική Ανθρωπολογία.

Η προσωπική του ψυχανάλυση τον έστρεψε σε σπουδές ψυχολογίας:

Κλινική ψυχολογία (Paris V),

Κλινική ψυχολογία ομάδων και θεσμών (Paris V),

Ψυχαναλυτική εκπαίδευση (CFRP).

Εργάστηκε στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας παιδιών και εφήβων του 17ου διαμερίσματος του Παρισιού. 

Από το 2000 εργάζεται στην Ελλάδα ως κλινικός ψυχολόγος και ψυχαναλυτής. Είναι εμψυχωτής των ανοιχτών συναντήσεων ψυχανάλυσης και τέχνης, των "καφέ Ψ"

Προηγούμενα βιβλία: Διηγήματα Ψ, Κοντύλι 2011, Ακούω όπως αγαπάω, Κοντύλι 2012, Απώλειες, Ένεκεν 2013, Η Μία και η Άλλη, μυθιστόρημα, Αρμός 2014, Αγαπητέ μου κύριε Ψ, μυθιστόρημα, Αρμός 2016, Τα κορδόνια, διήγημα, 2017.

http://yannisvaitsaras.blogspot.gr

http://cafe-psy.blogspot.gr

Πώς εμπλέκονται όμως η αρχιτεκτονική και η ψυχανάλυση σ΄αυτό το όμορφο βιβλίο; 

Καταρχάς να δούμε την αρχιτεκτονική στον ψυχαναλυτικό λόγο. Υπάρχουν  πολλές λέξεις και όροι που μεταφέρονται από την αρχιτεκτονική στην ψυχανάλυση. Πρώτος ο Φρόιντ χρησιμοποίησε την αρχιτεκτονική μεταφορά όταν έχτιζε το οικοδόμημα της ψυχανάλυσης και οι κληρονόμοι του ακολούθησαν. Ο Λακάν, το 1972, γράφει πως "ο λόγος είναι το σπίτι της ανθρώπινης ύπαρξης. Μέσα του κατοικεί ο άνθρωπος". Στην κεντρική ψυχαναλυτική έννοια που είναι το υποσυνείδητο, υπάρχει δομή, όπως υπάρχει και χώρος.

Οι ψυχολόγοι μιλούν πια για τη δομή του κτιρίου της ανθρώπινης ψυχής που ακολουθεί τους αρχιτεκτονικούς και στατικούς κανόνες των κτιριακών κατασκευών. Μια δομή μπορεί να είναι σαθρή ή ανθεκτική, σταθερή ή ευάλωτη, εύθραυστη. Κυρίως όμως η δομή χρειάζεται θεμέλια. Στην ψυχανάλυση μιλάμε για ναρκισσιστικά θεμέλια. Τα ναρκισσιστικά θεμέλια είναι η αντισεισμική θωράκιση του ψυχισμού. Τα θεμέλια μπαίνουν στα πρώτα χρόνια της ύπαρξης κι έχουν στόχο την αντοχή του ψυχικού οικοδομήματος στους κλυδωνισμούς της ύπαρξης στη διάρκεια της ζωής. Τα θεμέλια χρειάζονται ισχυρό μπετόν αρμέ κι η μοναδική κατάλληλη μπετονιέρα είναι η αγάπη κι η φροντίδα του γονιού στο μωρό που αναπτύσσεται. Καθώς και ο εμβολιασμός στη στέρηση, διότι  αγάπη δεν σημαίνει απόλυτο δόσιμο, δίχως όρια. Σημαίνει φροντίδα για υγιή θεμέλια αντοχής στους σεισμούς που θα ακολουθήσουν.

Η ψυχολογία αναγνωρίζει σήμερα τη σημασία της ψυχικής ανθεκτικότητας (resilience), ψυχολογική έννοια δανεισμένη από την αντοχή των οικοδομικών υλικών.

Το ψυχολογικό "εγώ" χτίστηκε σαν ένα σπίτι, με πόρτες, παράθυρα, υπόγεια και σοφίτες, δίχως να ξεχνούμε τα ντουλάπια και τους "σκελετούς" κρυμμένους μέσα τους.

Ο ίδιος ο ψυχισμός είναι χώρος, τόπος και δεν είναι, φυσικά, ίδιας ποιότητας σε κάθε άνθρωπο. Υπάρχουν ψυχισμοί χτισμένοι με μπετόν αρμέ, κι άλλοι με λιγότερο ανθεκτικά υλικά. εκείνοι που διαθέτουν ανοίγματα κι άλλοι, οι κλειστοί κι αμπαρωμένοι σαν κάστρα. Ο ψυχικός χώρος μπορεί να είναι στριμωχτός και στενόχωρος ή αντίθετα ευρύχωρος και ανοιχτός.

Ο τόπος όπου ζούμε, το σπίτι μας είναι πολύ περισσότερο από μία στέγη σχεδιασμένη να μας προστατεύει από τη βροχή ή το κρύο. Καταφύγιο της οικογένειας, ενσωματώνει το παρελθόν και περιέχει μνήμη, μερικές φορές σε πολλές γενιές. Είναι επίσης ο τόπος όπου γίνονται οι πιο οικείες εκδηλώσεις ζωής. Εκεί κάνουμε έρωτα, εκεί συλλαμβάνονται τα παιδιά, εκεί γίνονται οικογενειακές γιορτές, γεύματα της Κυριακής, γενέθλια. Χώροι και γεγονότα που δημιουργούν έντονες ψυχικές αναπαραστάσεις.

Το σπίτι έχει αλλάξει με την  εποχή και την κοινωνία. Η αρχιτεκτονική του σπιτιού έχει αλλάξει. Το σημερινό σπίτι δημιουργεί όλο και περισσότερο κατάλληλο χώρο για να καλλιεργείται η οικειότητα. Αυτό πιθανώς συμβαίνει, επειδή ακριβώς το μέλλον της οικογενειακής οικειότητας μοιάζει να απειλείται. Τα διαζύγια και οι οικογενειακές ανασυνθέσεις αποδυναμώνουν τους δεσμούς. Το κινητό τηλέφωνο κι ο υπολογιστής ανοίγουν ολοένα και περισσότερο τον οικείο χώρο στον εξωτερικό κόσμο.

Η κατοικία μας, τα δωμάτια, τα αντικείμενα και τα έπιπλα αντικατοπτρίζουν την ψυχολογία μας. Εκφράζουν τα γούστα μας, τις ανάγκες μας. Θα λέγαμε "Δείξε μου του σπίτι σου, θα σου πω ποιος είσαι". Οι χώροι μιλούν για τη μνήμη μας, υπενθυμίζοντας συνεχώς το παρελθόν μας, την οικογενειακή μας ιστορία, με τους μύθους, τα μυστικά της, τα έθιμά της. Το σπίτι κι όσα το γεμίζουν αναφέρονται στην ταυτότητά μας.

Το βιβλίο "Καταφύγια Ονείρων" παρουσιάστηκε από τον συγγραφέα, με τη συμμετοχή των εξαιρετικών ηθοποιών Βασίλη Μητσάκη και Αμαλίας Γκιζά, σε μία πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση, στις 8 Απριλίου 2024 στις 7 το απόγευμα στο βιβλιοπωλείο Ήλιος του αγαπητού Χρήστου Αγιώτη, εδώ στο Βόλο,  όπου προβλήθηκαν πραγματικά υπέροχα videos εμπνευσμένα από το βιβλίο. Ήταν μια συναρπαστική βραδιά στην οποία φυσικά και παρευρέθηκα, καθώς παρακολουθώ τον συγγραφέα από την πρώτη του δουλειά, το Διηγήματα Ψ, το 2011 και στη συνέχεια το Ακούω όπως αγαπάω το 2012 και οφείλω να ομολογήσω πως όλες του οι δουλειές είναι πολύ ενδιαφέρουσες. Επίσης τον έχω παρακολουθήσει πάλι εδώ στο Βόλο σε ένα "Καφέ Ψ" και ήταν μοναδική εμπειρία.

Το βιβλίο εκτός των άλλων σου δίνει τη θαυμάσια δυνατότητα να δεις το σπίτι όπου κατοικείς μέσα από μία άλλη οπτική. Να καταλάβεις  και να νιώσεις πως δεν είναι μόνο τοίχοι, πόρτες και παράθυρα αλλά ότι αυτό το σπίτι μέσα στο οποίο ζεις τόσα χρόνια κρύβει συναισθήματα, όνειρα, ιδέες, φόβους, φαντασιώσεις, σκοτεινές στιγμές αλλά και χαρούμενες, σκέψεις κι όλα αυτά ακουμπάνε πάνω του αλλά και μέσα του και τα εμπεριέχει. Δεν είναι απλώς ένας χώρος. Είναι ο χώρος της ψυχής σου.

Το βιβλίο για όσους και όσες αγαπούν την ψυχανάλυση αλλά και την αρχιτεκτονική είναι θησαυρός. Αλλά και για οποιονδήποτε αγαπά ένα όμορφο βιβλίο είναι πραγματικά μοναδικό. Σας το συστήνω ανεπιφύλακτα. Άλλωστε είναι μικρούλι και τόσο ενδιαφέρον που διαβάζεται μεμιάς.

Και σας αφήνω με κάτι υπέροχο που υπάρχει ως μότο στην αρχή του βιβλίου:

Το σπίτι

αναπαρίσταται στο υποσυνείδητό μας,

το δε υποσυνείδητο ορίζει το σπίτι

και του δίνει ζωή.

Αλμπέρτο Έιγκερ, ψυχαναλυτής.

Ως την άλλη φορά, έχετε την αγάπη μου και καλή σας ανάγνωση!

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Θεσσαλία της Μαγνησίας, έντυπη και ηλεκτρονική, στις 10 Νοεμβρίου 2024.

Στο παρακάτω link μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο στην ηλεκτρονική του μορφή:

https://e-thessalia.gr/dialogos-anamesa-stin-architektoniki-kai-tin-psychanalysi-katafygia-oneiron-toy-gianni-vaitsara/